W Instytucie Kolbego trwa planowy proces weryfikacji sprawozdań, związanych z rozliczeniem udzielonych w zeszłym roku środków finansowych w ramach naborów konkursowych.
Zewnętrzni eksperci wnikliwie analizują dokumenty, faktury i raporty, przekazane Instytutowi przez operatorów*, w ramach rozliczenia umów, zawartych przez nich z Instytutem. Do takiej analizy Instytut jest zobowiązany przepisami prawa, nad czym nadzór sprawuje Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Termin składania sprawozdań minął 31 stycznia 2024. Po tym terminie, w ramach wyjaśnień, pracownicy Instytutu, standardowo, w ramach kontroli wykonywania umów, zwracają się do operatorów o udzielenie dodatkowych informacji, opisów przedstawionych wydatków, faktur, rachunków i innych dowodów, wskazujących na właściwe wywiązanie się przez operatorów z umów zawartych z Instytutem Kolbego w 2023 r.
Niestety, rozliczenia przekazane przez niektórych operatorów zmusiły Instytut do podjęcia dodatkowych czynności kontrolnych, gdyż rozliczenia są niepełne, niejasne, dublują się lub nakładają. Wszystkie te działania mają na celu rzetelne rozliczenie środków przyznanych z budżetu państwa.
Informujemy, że Instytut Kolbego, w ramach prowadzonych konkursów, zawierał umowy jedynie z pośredniczącymi operatorami i wiążą go w tym zakresie szczegółowe zasady rozliczeń. Beneficjenci** nie byli nigdy stroną tych umów. W dalszej kolejności operatorzy podpisywali umowy z beneficjentami. Instytut, nie kształtował treści tych umów, ani też nie ma wglądu w ich treści.
Niejasności w rozliczeniach dotyczą w zdecydowanej większości jednego operatora – Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Był to największy operator środków publicznych przekazanych przez Instytut w 2023 r., środków w kwocie 10,5 mln zł.
W tym miejscu należy nadmienić, że Instytut Kolbego nie wzywał dotąd żadnego operatora do zwrotu środków finansowych w związku z niewłaściwym lub niekompletnym sprawozdaniem. Co nie wyklucza takiej możliwości. Sprawozdania wciąż są weryfikowane, a operatorom dano możliwość i czas na uzupełnienie niezbędnych informacji oraz wymaganej dokumentacji.
Tymczasem do pracowników Instytutu dochodzą informacje od beneficjentów Stowarzyszenia Wspólnota Polska o kierowanej do nich korespondencji, sugerującej, że to Instytut Kolbego wzywa beneficjentów do zwrotu środków.
Jeszcze raz podkreślamy, że Instytut nie jest stroną umów z beneficjentami, dlatego nie tylko nie wzywa beneficjentów do zwrotu środków, ale i nie może tego robić. Obecne działania kontrolno-nadzorcze Instytutu nie mogą zatem być podawane przez operatorów jako uzasadnienie do szczegółowych rozliczeń. Wszelkie rozliczenia operatorów z beneficjentami wynikają bowiem z zawieranych przez beneficjentów i operatorów szczegółowych umów. Zatem i żądania kierowane przez poszczególnych operatorów pod adresem beneficjentów muszą z tych umów wynikać. Ze swojej strony możemy jedynie doradzić beneficjentom, żeby zweryfikowali w swoich umowach podstawę do ewentualnych wezwań operatorów o zwrot środków.
Prawidłowe rozliczenie środków przyznanych w minionym roku, a także transparentność procesu ich rozliczania, leży w interesie wszystkich. Zarówno Instytutu Kolbego, operatorów, jak i beneficjentów. Leży wreszcie w interesie społeczeństwa, bowiem to dzięki podatnikom możliwe jest wsparcie finansowe dla edukacyjnych inicjatyw polonijnych.
Dr Urszula Starakiewicz-Krawczyk, dyrektor Instytutu Rozwoju Języka Polskiego, komentując obecną sytuację zapewnia, że operatorzy, którzy nie będą w stanie właściwie rozliczyć się z przyznanych środków finansowych w 2023 r., nie będą mogli brać udziału w konkursach w roku bieżącym:
- Jest nam bardzo przykro, że środowiska polonijne i polskie za granicą napotykają w swojej działalności na nierzetelne praktyki operatorów. Zapewniam beneficjentów, że dołożymy wszelkich starań, by w 2024 roku obsługiwali ich jedynie wiarygodni partnerzy, którzy potrafią rozliczyć każdą złotówkę przyznaną z polskiego budżetu. Jednocześnie informuję, że w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji Narodowej podejmiemy wszelkie niezbędne kroki, aby w granicach prawa, pomóc w rozliczeniu zeszłorocznych dotacji.
Co rozumiemy przez konkretne określenia:
*Operatorzy:
Organizacje działające na terenie RP, które składają wnioski o wsparcie finansowe w imieniu beneficjentów.
**Beneficjenci:
Przedstawiciele polonijni lub polscy za granicą, którzy uzyskują wsparcie finansowe w ramach prowadzonych przez Instytut konkursów, np. szkoły, organizacje, stowarzyszenia, osoby fizyczne (dzieci i młodzież), ośrodki kultury i inne podmioty funkcjonujące poza granicami kraju.
